محاسبه منحنی های پاشندگی امواج ریلی در منطقه شمال غرب ایران

در این پژوهش با استفاده از ویژگی پاشش امواج ریلی به بررسی جانبی ساختار سرعت مناطق زاگرس، سنندج- سیرجان و نوار ماگمایی ارومیه- دختر که در کناره ی باختری ایران مرکزی جای گرفته پرداخته شده است. ساختار حوضه ی خزر جنوبی، قفقاز و ترکیه نیز در تعدادی مسیر بررسی شده است. 23 ایستگاه لرزه نگاری دانشگاه تحصیلات تکمیلی زنجان که برای انجام این پژوهش انتخاب شدند واقع در منطقه ی شمال باختر ایران، میان دریاچه ی ارومیه و دریای خزر قرار داشته و قرارگیری آن ها در این منطقه امکان بررسی تفاوت ساختار جانبی در زون های ایران را فراهم نموده است. از آن جایی که این ایستگاه های لرزه نگاری در شرق ترکیه قرار دارند، امکان بررسی ساختار ترکیه در بخش های شمالی و جنوبی و مقایسه ی آن ها با یکدیگر و همچنین بررسی ساختار حوضه ی خزر جنوبی و قفقاز نیز فراهم شده است. برای محاسبه ی ساختار سرعت موج برشی در این پژوهش، بیشتر از زمین لرزه های منطقه ای با بزرگای بیش از 5/4 استفاده شده است. در این پژوهش با بهره گیری از روش فیلترهای چندگانه به محاسبه ی سرعت گروه امواج ریلی در روش تک ایستگاهی پرداخته شده است. همچنین در منطقه ی شمال غرب ایران، با بکارگیری روش دو ایستگاهی منحنی پاشش سرعت گروه و سرعت فاز بدست آمده و در مرحله ی آخر ساختار سرعت موج برشی محاسبه شده است. دستاوردهای این پژوهش، کاهش سرعت در گوشته ی بالایی برای زون ماگمایی ارومیه- دختر را نشان می دهد. همچنین بیشترین ضخامت پوسته در ناحیه ی دگرگونی سنندج- سیرجان به طور میانگین 60 کیلومتر است و ضخامت پوسته از این منطقه به طرف ایران مرکزی و زاگرس کاهش می یابد. سرعت های بدست آمده برای پوسته و گوشته ی بالایی در ترکیه، نسبت به ایران کمتر است. ضخامت پوسته ی ترکیه در بخش خاوری بیشتر از باختر بدست آمده است. در بخش خاوری ضخامت پوسته از جنوب به شمال افزایش می یابد. همچنین ضخامت پوسته در جنوب غرب ترکیه نیز بیشتر از غرب آن است. در حوضه ی خزر جنوبی یک لایه ی کم سرعت در سطح بر روی یک لایه ی پرسرعت دیده می شود. همچنین ضخامت پوسته ی خزر از بخش میانی به سمت غرب افزایش می یابد. در منطقه ی شمال غرب ایران و ناحیه ی قفقاز میانگین ضخامت پوسته به ترتیب 50 و 45 کیلومتر بدست آمده است.